ظرفیت سنجی تهدید جریان تکفیری در حوزه جهان اسلام

ظرفیت سنجی تهدید جریان تکفیری در حوزه جهان اسلام

 

چکیده

مساله تکفیر از دیرباز یکی ازمحورهای اساسی تعارض وخشونت در ادیان و ملل مختلف بوده است.این موضوع در دوره حساس کنونی به یکی از مسائل مبتلا به جهان اسلام تبدیل شده وتوجه به آن بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. در این پیوند، آگاهی و درک مشترک نخبگان جهان اسلام از پتانسیل جریان تکفیری در ایجاد واگرایی و تعارض در جهان اسلام، امکان تبدیل این تهدید را به فرصتی برای همکاری درمواجهه با آن فراهم می آورد. بر این اساس،هرگونه اقدام جهان اسلام در مواجهه با تکفیری ها،در درجه نخست محتاج برآورد مقوله تهدید جریان تکفیری به ویژه ظرفیت سنجی آن ا ست. از این رو،مقاله حاضر می کوشد به این مهم، از طریق شناسایی ، تحلیل یا تعیین حجم و سنجش تهدید جریان تکفیری در قالب به کارگیری الگویی در این باره دست یابد. این تحقیق، به روش کتابخانه ای به شناسایی و تحلیل تهدید جریان تکفیری پرداخته و سپس ظرفیت سنجی آن را با ا ستفاده از روش پیمایشی در سطح تعدادی از اساتید دانشگاهی و حوزوی متخصص در موضوع، با الهام از تکنیک دلفی به سرانجام می رساند. نتایج این بررسی نشان می دهد که تهدید تکفیریها به لحاظ عامل متعدد بوده و علاوه بر گروه های افراطی و تکفیری به عنوان عاملان مستقیم، برخی مدتها نظیر ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای منطقه را نیز در برمیگیرد. موضوع تهدید در اینجا، اگرچه در ظاهر امدامات تروریستی و متل عام فجیع مسلمانان شیعه و سنی و گاه دین ملیتهای مذهبی میباشد اما در اصل تضعیف بنیه مسلمین و ایجاد تفرقه و ت شتت میان م سلمانان و نهایتاً تخریب وجهه اسلام اصیل را در جهان به دنبال دارد. به لحاظ حوزه تهدید نیز اگرچه در زمان کنونی مشخصاً کشورهای اسلامی نظیر عراق، سوریه، لبنان، افغانستان و پاکستان به طور مستقیم درگیر این موضوع میباشند اما جهان اسلام و بلکه جهان بشریت از پیامدهای مترتب بر خطر تکفیریها در امان نیستند. نتایج بررسیها در ارتباط با الگوی ارائه شده و تعیین نوع وضعیت و شدت تهدید جریان تکفیری )تهدید با شدت بالا-و ضعیت بحرانی، تهدید با شدت متو سط-و ضعیت مخاطره انگیز و تهدید با شدت پایین-وضعیت هشدار( نیز نشان دادکه شدت تهدید جریان تکفیری در بازه 15 - 12 قرار میگیرد وبدین ترتیب این تهدید، اگرچه در طیف حداقلی بازه مذکور قرار گرفت اما تهدیدی با شدت بالا علیه جهان اسلام و در وضعیت بحران برآورد گردید.

.دریافت

توضیحات: نسخه ی الکترونیکی کامل مقاله 

گزیده هایی از مطالب طرح شده در اجلاس جهانی محبان اهل بیت و مسئله تکفیری ها

اجلاس جهانی محبان اهل‌بیت و مسئله تکفیری‌ها، 1 و 2 آذرماه سال 1396 در تهران برگزار گردید

در این اجلاس دو روزه ­­500 نفر از علمای شیعه و سنی از 94 کشور و حدود 250 نفر از علمای شیعه و سنی داخل کشور درباره چگونگی وحدت و انسجام بیش از پیش مسلمانان برای مقابله با توطئه های ضداسلامی بحث و تبادل نظر نمودند.

گزیده هایی از مطالب طرح شده در اجلاس جهانی محبان اهل بیت و مسئله تکفیری ها توسط اندیشمندان جهان اسلام، تقدیم می گردد.

 ✅ شیخ حسن عزالدین(پژوهشگر حزب‌الله لبنان) عنوان کرد:

🔸 آمریکا دشمن اصلی و اساسی جهان اسلام است.

پژوهشگر حزب‌الله لبنان آمریکا را دشمن اساسی و اصلی جهان اسلام دانست و گفت: صهیونیست‌ها همواره با اسلام مخالفت کرده و اندیشه‌های تندروانه وهابیت را رهبری کنند.

شیخ حسن عزالدین در کمیسیون راهبردها و راهکارهای وحدت و انسجام محبان اهل‌بیت(ع) در تقابل با دشمنان گفت: باید هدف‌های ما مشخص و دقیق باشد و بدون هیچ پیچیدگی به نتیجه مطلوب و اساسی برسیم.

وی افزود: باید به گونه‌ای پیش برویم که تربیت کننده نخبه فکری و فرهنگی در کشورهای خود باشیم و بر اساس اهداف اسلامی و اهل‌بیت(ع) پیش برویم.

پژوهشگر حزب‌الله لبنان تاکید کرد: آمریکا دشمن اساسی و اصلی جهان اسلام است و از سوی دیگر صهیونیست‌ها و برخی از کشورهای منطقه نیز همواره تلاش می‌کنند تا با اسلام مخالفت کرده و اندیشه‌های تندروانه وهابیت را رهبری کنند.

✅ شیخ سید المختار از علمای اسلامی کشور سنگال:

🔸 مسلمانان باید با اتحاد پاسخ دشمنان اسلام را بدهند.

یکی از علمای اسلامی کشور سنگال گفت: مسلمانان باید در عرصه‌های مختلف حضوری چشمگیر داشته باشند و با اتحاد پاسخ دشمنان اسلام را بدهند.

شیخ سید المختار در کمیسیون راهبردها و راهکارهای وحدت و انسجام محبان اهل‌بیت(ع) در تقابل با دشمنان گفت: در کشور ما موضوع مقابله با تکفیری موضوع اساسی است و همواره در این زمینه تلاش‌های جدی و اساسی داریم.وی گفت: موضوع مهم این است که تلاش‌هایی که صورت گرفته موجب شده که اندیشه‌های تکفیری در میان جوانان سنگال جایی نداشته باشد و این موضوع کاملاً مشهود است.

این عالم سنگالی ادامه داد: شیوخ ما تلاش‌های سیاسی زیادی کردند تا احزاب سیاسی در این کشور تأسیس و بتوانیم به نتیجه مطلوب برسیم.

وی تاکید کرد: مسلمانان باید در عرصه‌های مختلف حضوری چشمگیر داشته باشند و با اتحاد پاسخ دشمنان اسلام را بدهند.

✅دکتر حسن الزین از کشور برزیل:

🔸 تکفیری‌ها به دنبال از بین بردن اندیشه های اهل بیت هستند.

پژوهشگر جهان اسلام در کشور برزیل تاکید کرد: باید مراقب باشیم و بدانیم تکفیری‌ها به دنبال این هستند اندیشه‌های اهل‌بیت(ع) را از بین ببرند و هیچ مسلمانی با این موضوع موافق نیست.

 دکتر حسن الزین در کمیسیون راهبردها و راهکارهای وحدت و انسجام محبان اهل‌بیت(ع) در تقابل با دشمنان گفت: یکی از موضوعات مهم و اساسی این است که آموزه‌های ائمه (ع) از جمله امام حسین(ع) را به دنیا معرفی کنیم.

وی گفت: امام حسین(ع) به چه زیبایی در روز عاشورا از اسلام دفاع کرد و با سخنانی که مطرح کردند نشان دادند در راستای دفاع از اسلام باید ما چگونه باشیم.

پژوهشگر جهان اسلام در کشور برزیل تاکید کرد: باید مراقب باشیم و بدانیم که تکفیری‌ها به دنبال این هستند اندیشه‌های اهل‌بیت(ع) را از بین ببرند و هیچ مسلمانی با این موضوع موافق نیست.

✅ شیخ احمد دیاب از علمای کشور اسپانیا خواستار شد:

🔸 بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ها در معرفی اسلام.

یکی از علمای کشور اسپانیا گفت: باید آژانس‌های خبری و اطلاعاتی در بخش‌های مختلف ارتباطی و رادیو تلویزیون میان مسلمانان ایجاد شود و از ظرفیت‌های رسانه‌ای در معرفی اسلام بکوشیم.

شیخ احمد دیاب در کمیسیون راهبردها و راهکارهای وحدت و انسجام محبان اهل‌بیت(ع) در تقابل با دشمنان گفت: باید بدانیم که دشمنان برنامه‌های گسترده‌ای علیه مسلمانان در نظر گرفته‌اند و همواره با یک موضوع جدید وارد می‌شوند.

وی عنوان داشت: صهیونیست‌ها یکی از دشمنان ما هستند که می‌خواهند با فعالیت‌های گسترده علیه اسلام گام بردارند که هیچ‌گاه موفق نخواهند شد.

شیخ احمد دیاب خواستار ارتباط هر چه بیشتر میان مسلمانان شد و گفت: باید آژانس‌های خبری و اطلاعاتی در بخش‌های مختلف ارتباطی و رادیو تلویزیون میان مسلمانان ایجاد شود و از ظرفیت‌های رسانه‌ای در معرفی اسلام بکوشیم.

وی گفت: یکی از این ظرفیت‌ها بهره‌گیری از سینمای هالیوود است که باید با تولید فیلم‌های گسترده در این زمینه کوشید و به معرفی اسلام بپردازیم.

✅ دکتر جمال تراکه از پژوهشگران کشور الجزایر:

🔸 مسلمانان در مقابل اندیشه تکفیر بسیج شوند.

یکی از پژوهشگران کشور الجزایر بر لزوم بسیج مسلمانان برای مقابله با اندیشه انحرافی تکفیر تاکید کرد.

 دکتر جمال تراکه در کمیسیون راهبردها و راهکارهای وحدت و انسجام شیعیان در تقابل با دشمن گفت: اندیشه تکفیری قربانی‌های بسیاری گرفت اما خوشبختانه به موقع شناسایی شد.

وی تصریح کرد: حضرت علی(ع) نخستین کسی بود که موضوع تکفیر را بیان کردند و از آن زمان وجود داشت.

دکتر تراکه با بیان اینکه موضوع تکفیری اقدام به فرقه‌گرایی می‌زند، اظهار داشت: باید اقدامات ایدئولوژیک خود را علیه مقابله با تکفیر بسیج کنیم تا به مشکل در آینده بر نخوریم.

✅سنوسی عبدالقادر از علمای کشور نیجریه عنوان کرد:

🔸 امام خمینی زمینه وحدت مسلمانان را ایجاد کرد.

یکی از علمای کشور نیجریه با بیان اینکه امروز جهان اسلام بیش از گذشته نیازمند وحدت است، امام خمینی را زمینه ساز وحدت بین مسلمانان دانست.

 سنوسی عبدالقادر در کمیسیون راهبردها و راهکارهای وحدت و انسجام شیعیان در تقابل با دشمن گفت: در ابتدا باید یاد کنیم از امام خمینی که اندیشه ایشان موجب شد ما مسلمانان امروز در کنار هم جمع شویم و باید همواره ایشان را یاد کنیم.

وی بیان داشت: باید بدانیم که رژیم‌های ظالم خلاف ملت خود گام بر می‌دارند همانند بحرین که همه این‌ها طراحی شده است‌.

‌این پژوهشگر کشور نیجریه تصریح کرد: متأسفانه در نیجریه هم این اقدامات و شیعه کشی را شاهد هستیم و جهان این جنایات را دید که چگونه مظلومان به شهادت رسیدند.

عبدالقادر به اقدامات شیخ زکزاکی در نیجریه اشاره کرد و گفت: اقدامات روشنگرانه این شیخ موجب شد تا آن‌ها بی‌دلیل ایشان را دستگیر کنند.وی گفت: امروز جهان اسلام نیازمند وحدت است و این پیام را از طرف شیخ زکزاکی به شما می‌گویم که امیدوارم به نتیجه مطلوب برسیم.

✅ عباس قدوح تاکید کرد:

🔸 بهره‌گیری از ظرفیت مساجد در ترویج فرهنگ اهل‌بیت(ع)

یکی از پژوهشگران حزب‌الله لبنان خواستار ترویج فرهنگ اهل‌بیت با بهره‌گیری از ظرفیت مساجد شد.

عباس قدوح در کمیسیون آسیب‌شناسی چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی شیعیان و جهان اسلام گفت: باید برای ترویج تفکر اهل‌بیت بکوشیم و در این زمینه از ظرفیت مساجد استفاده کنیم.

وی تصریح کرد: گسترش گفتمان دینی امری مهم و ضروری است که باید به گونه‌ای باشد که جوانان نیز آن را درک کنند.

این پژوهشگر حزب‌الله لبنان افزود: باید مراقب باشیم و بدانیم که دشمن به دنبال این است که با ایجاد تاریکی به جوان ما ضربه بزند و اجازه ندهد حقیقت اسلام نمایان شود.

قدوح به برگزاری اجلاس محبان اهل‌بیت (ع) اشاره کرد و ادامه داد: این اجلاس باید برای ما نقشه راه باشد و به صورت گفتمانی و عملی پیش رود.

✅ دوان برمکاز اندیشمندان اسلامی ترکیه:

🔸 نباید به دشمن در فضای مجازی اجازه عرض اندام داد.

یکی از اندیشمندان اسلامی ترکیه ابراز داشت: دشمن از طریق فضای مجازی می‌کوشد ضربه‌های ضداسلامی خود را وارد کند که نباید در این فضا به دشمن اجازه عرض اندام بدهیم. دوان برمک در کمیسیون آسیب‌شناسی چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی شیعیان و جهان اسلام گفت: تبلیغات ضداسلامی توسط غربی‌ها در حال انجام است و متأسفانه این تبلیغات در برخی از مواقع هم تأثیر داشته که باید در برابر آن هوشیار باشیم.وی به موضوع سوریه و عراق اشاره کرد و گفت: در این دو کشور داعش از بین رفته است اما باید بدانیم که تفکر آن‌ها از بین نرفته و در تلاش هستند.

 برمک با تاکید بر پاسخگویی به شبهات دینی در فضای مجازی ابراز داشت: دشمن از طریق فضای مجازی می‌کوشد ضربه‌های ضداسلامی خود را وارد کند که نباید از این فضا نیز غافل شد و به آنها اجازه عرض اندام بدهیم.

این اندیشمند اسلامی کشور ترکیه افزود: برگزاری این اجلاس موجب می‌شود که اندیشمندان اسلامی یکدیگر را شناخته و زمینه ارتباط هر چه بیشتر را فراهم کرد.

✅  سید هاشمی اندیشمند افغان عنوان کرد:

🔸 باید برای جلوگیری از فراگیر شدن تفکر تکفیری تلاش کرد.

اندیشمند افغانی تاکید کرد: بر همه کشورهای اسلامی واجب است برای خشک کردن ریشه تکفیر متحد شوند و به کتاب خدا و اهل‌بیت تمسک داشته باشند

 سید هاشمی در کمیسیون آسیب‌شناسی چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی محبان اهل‌بیت و جهان اسلام با تاکید بر اینکه خدای متعال در آیات متعدد تاکید کرده که وحدت را حفظ کنید و از تفرقه برحذر باشید، اظهار کرد: باید در چنین همایش‌هایی دلیل اصلی تفرقه بین مسلمانان ریشه‌یابی شود و در ادامه از بین برود.

وی ادامه داد: مشکلات و تفرقه توان زیادی از کشورهای اسلامی هدر داده است و فقط جمهوری اسلامی پرچمدار وحدت و برگزاری چنین اجلاس‌هایی برای نزدیک کردن علما و اندیشمندان مسلمان به یکدیگر است و دیگر کشورها نیز باید در این مسیر قدم بردارند.

این اندیشمند افغانی با تاکید بر اینکه  اندیشه تکفیری در مدت زمانی طولانی شکل گرفته و امروز باعث نگرانی ما شده است، ابراز کرد: نگران جهانگیر شدن اندیشه تکفیری هستیم و بر همه کشورهای اسلامی واجب است برای خشک کردن ریشه تکفیر متحد شوند و به کتاب خدا و اهل‌بیت تمسک داشته باشند چرا که آن‌ها اسوه ما هستند تا زمانی که امام مهدی موعود ظهور کنند.

✅شیخ محمد ابراهیم محمد اندیشمند و متفکر عراقی:

🔸 بیداری اسلامی باید امکان ترویج افکار اهل‌بیت در جامعه را فراهم کند.

اندیشمند عرافی تاکید کرد: بیداری اسلامی باید امکان ترویج افکار اهل‌بیت در جامعه را فراهم کند.

 شیخ محمد ابراهیم محمد در کمیسیون اتحاد و انسجام محبان اهل‌بیت برای تشکیل امت واحده اسلامی با اشاره به اینکه اهل‌بیت عامل بیداری امت اسلامی هستند، اظهار کرد: بیداری اسلامی باید امکان ترویج افکار اهل‌بیت را در جامعه ایجاد کند.

وی ادامه داد: باید برای شناساندن ابعاد حقیقی اسلام ناب به جهان از سیره اهل‌بیت استفاده کنیم و دیدگاه‌های ایشان را مطرح کنیم تا امت از انحرافات ویرانگر نجات یابد. 

متفکر و اندیشمند عراقی با تاکید بر اینکه رسانه‌های گروهی و مردم باید دست به دست هم دهند و جنگ نرمی که علیه امت اسلام راه انداخته شده را خنثی کنند، ابراز کرد: با توکل بر خدا و عمل به فرامین پیامبر اسلام و عترت ایشان و با عمل به احکام و تعالیم نه تنها امت اسلامی بلکه تمام بشریت را می‌توان نجات داد و در این راه تنها مفسران قران، اهل‌بیت و سخنان ایشان است و باید دست به دست هم دهیم تا این بزرگواران را به جهانیان معرفی کنیم.

✅دکتر رمضانی اندیشمند اسلامی:

🔸 پیروزی بر داعش نشان‌دهنده قدرت اتحاد در امت اسلامی است.

یکی از اندیشمندان اسلامی گفت: پیروزی بر داعش نشان‌دهنده قدرت اتحاد در امت اسلامی است.

دکتر رمضانی در کمیسیون تاریخ و تمدن مذاهب اسلامی و پی‌ریزی تمدن نوین اجلاس جهانی محبان اهل‌بیت(ع) و مسئله تکفیری‌ها، اظهار کرد: پیروزی بر داعش نشان می‌دهد که امت اسلامی می‌تواند براساس وحدت دین و پیغمبر متحد یکپارچه شود.

وی ادامه داد: پیروزی ما در شام و عراق نشان می‌دهد که می توانیم با تفکری درست مسیر درستی را در پیش بگیریم و به موفقیت دست یابیم.وی با تاکید بر اینکه باید از توانمندی‌های خود استفاده کرده و تمدنی غنی را بسازیم خاطرنشان کرد: فکر و اندیشه ما باید محمدی و اسلامی اصیل باشد تا بتوانیم تمدن جدیدی را به وجود آوریم و به سمت پیشرفت حرکت کنیم.

این اندیشمند اسلامی تصریح کرد: تاریخ اسلام نوشته نشده مگر براساس قرآن کریم و سیره اهل‌بیت(ع) و اگر بخواهیم در مسیر وحدت حرکت کنیم باید بدانیم که 6 میلیارد انسان منتظر ایده‌های ما هستند.

 ✅حجت‌الاسلام محمدکاظم جعفری از اندیشمندان اسلامی :

🔸شیعه و سنی در کنار هم به فکر مقابله با تکفیر باشند.

 حجت‌الاسلام محمدکاظم جعفری در کمیسیون تاریخ و تمدن مذاهب اسلامی و پی‌ریزی تمدن نوین اجلاس جهانی محبان اهل‌بیت(ع) و مسئله تکفیری‌ها، با تاکید بر اینکه سرچشمه اصلی تکفیر جلو زدن از اسلام و پیامبر است اظهار کرد: روشن کردن ذهن نسل جوان و امت اسلامی وظیفه همه است و اگر همه مردم متوجه شوند که دنباله‌رو تکفیر نباشند می‌توانیم به اهداف تمدن اسلامی برسیم.

وی با تاکید بر اینکه برنامه‌های وحدت‌بخش باید افزایش پیدا کند تصریح کرد: نباید تنها به اجلاس‌های سالانه اکتفا شود و به دنبال این باشیم که فعالیت‌های گسترده‌ای را در مسیر جدایی تکفیر از اسلام تلاش کنیم.

این اندیشمند اسلامی از افغانستان با بیان اینکه شیعه و سنی همواره باید در کنار هم به فکر مقابله با تکفیر باشند تصریح کرد: جلو زدن از دین و پیامبر تکفیر را ایجاد می‌کند و همه باید با آگاهی بخشی از این مسئله دوری کنیم.

✅ ماهر عبدالرضا اندیشمند اسلامی از لبنان:

🔸 امروز امت اسلام بیش از هر زمان دیگری نیازمند وحدت است.

یکی از اندیشمندان اسلامی از لبنان گفت: امروز امت اسلام بیش از هر زمان دیگری نیازمند وحدت است.

ماهر عبدالرضا در کمیسیون تاریخ و تمدن مذاهب اسلامی و پی‌ریزی تمدن نوین اجلاس جهانی محبان اهل‌بیت(ع) و مسئله تکفیری‌ها، با بیان اینکه تکفیری‌ها در منطقه نگاهشان به کشورها براساس ملیت نیست و عقیده را مبنا قرار می‌دهند اظهار کرد: مادامی که آن‌ها چنین تفکری دارند خطری بزرگ هستند که دیگران را نیز نسبت به اسلام بدبین می‌کنند.

وی با تاکید بر آماده‌سازی آگاهانه برای مقابله با تکفیری‌ها گفت: باید وحدتی عملی و حقیقی شکل بگیرد و این اجلاس به دنبال این است که بتواند افکار تکفیری را بشناسد و در راستای مقابله فکری با آن بکوشد.

این اندیشمند اسلامی از لبنان با بیان اینکه امروز امت اسلام بیش از هر زمان دیگری نیازمند وحدت است افزود: اگر این وحدت در جهان اسلام عملی شود هیچ نیرویی نمی‌تواند در مقابل آن بایستد.

گونه‌ شناسی‌ سلفی گری

گونه‌ شناسی‌ سلفی گری

سلفی گری و تروریسم‌ تکفیری‌ مفاهیمی‌ هـستند کـه نسبت‌ میان‌ آنها عام و خاص مـطلق‌ است‌ ، به این معنی کـه سـلفی گری مفهومی وسیع و شامل طـیف هـا و جریان های مختلف‌ اعتقادی‌ و سیاسی می شود که مکتب تروریسم‌ تکفیری‌ یکی از‌ مـصادیق‌ آن است . هرچند سلفی گری‌ اصـول و مـبانی عـام دارد، از نظر اعتقادی و از نـظر سـیاسی ، تفاوت های اساسی مـیان مـصداق‌ های‌ آن دیده می شود. نقطه آغازین‌ اندیشۀ‌ سلفی‌ گری‌ در‌ بدعتی ریشه دارد‌ که‌ ابن تیمیه در قـرن هـفتم ایجاد کرد. وی برخلاف علمای اسلام ، بـه مـفهوم پردازی واژه سلف‌ پرداخـت‌ و آن‌ را در مـعنایی به کار برد کـه‌ تا‌  آن‌ زمان‌ ، اندیشمندان‌ اسلامی‌ چنین معنایی را درباره سلف ارائه نکرده بودند. هرچند رگه هایی از انـدیشه سـلفیه را می توان در احمدبن حنبل مشاهده کـرد، ولی نـمی تـوان وی را‌ ابـداع کـننده سلفی گری بـرشمرد؛ زیرا در انـدیشه احمد بیش از هر چیز مسئله نقل حدیث در واکنش به عقل گرایی افراطی معتزله [وجود] داشت (عـلیزاده ، ج ١ : ٢٨٠(

در واقـع سـلفیه‌ فرقه‌ ای نو ظهور است که غالباً از عـقاید ابـن تـیمیه و مـحمدبن عـبدالوهاب پیروی مـی کند. مهم ترین بدعتی که ابن تیمیه بنیان نهاد، گسترش منابع تشریع به صحابه ، تابعین‌ و تابعین‌ تابعین بود. ابن تیمیه با تکیه به حدیث خیرالقرون ، سه قـرن نخستین اسلام را بهترین قرون اسلام برمی شمارد و به همین سبب ، برای‌ کسانی‌ که در این سه قرن‌ زندگی‌ کرده اند، مرجعیت در ابعاد مختلف قائل است . (برای اطلاع از چالش های نظری و تاریخی این دیدگـاه رک بـه : البوطی ، ١٣٧٦). مهم ترین ویژگی‌ این‌ مذهب جعلی ، نفی مذاهب‌ اسلامی‌ و دعوت مسلمانان به تبعیت محض و بدون اندیشه از گذشتگان است . به گفته سعید رمضان البوطی اندیشمند سنی ، سلفیه پدیده ای ناخواسته و نـسبتاً نـوخاسته است که انحصارطلبانه مدعی مسلمانی است و همه‌ چیز‌ را جز خود، کافر می داند. فرقه ای خودخوانده که با به تن درکشیدن جامه انتساب بـه سـلف صالح و با طرح ادعای وحـدت در فـضای بی مذهب ، با بنیان وحدت‌ مخالف‌ است .

سلفیه‌ یعنی همان بستر وهابیت ، مدعی است که هیچ مذهبی وجود ندارد و باید به عصر سلف ، یعـنی دورانـ‌ صحابه ، تابعین و تابعین تـابعین بـازگشت و از همه دستاوردهای مذاهب - که حاصل‌ قرن‌ ها‌ تلاش و جست وجوی عالمان مذاهب مختلف بوده است و اندوخته ای گران سنگ از فرهنگ اسلامی در ابعاد ‌‌گوناگون‌ پدید آورده و با پاسداشت پویایی اسلام و فقه اسلامی ، آن را به پاسخ گـویی‌ بـه‌ نیازهای‌ عصر توانا ساخته است - چشم پوشید و اسلام بلامذهب را اختیار کرد. سلفیه دستی به دعوت‌ بلند می کند و می گوید، بیایید با کنار گذاشتن همه مذاهب ، به سوی‌ یگانه شـدن بـرویم ، اما‌ بـا‌ دست دیگر، شمشیر تکفیر برمی کشد و مدعی است که با حذف دیگران از جامعه اسلامی و راندن آنان بـه جمع کفار، جامعه اسلامی را یک دست می کند. در پشت این دعوت‌ به بـی مـذهبی ، دعـوت به نوعی مذهب ، نهفته است که گرفتار چنگال جمود و تنگ نظری است و اسلام را به صورت دینی بـی ‌ ‌تـحرک ، بی روح ، ناقص ، ناتوان و بی جاذبه به تصویر‌ می‌ کشد و با احیای خشونت و تـعصب ، راه را بـر هـرگونه نزدیک شدن به همدیگر می بندد (بوطی ، ١٣٧٦: ٢٥(

در حال حاضر، گاه سلفی و سلفی گری در مورد گـروه ها و جریان‌ هایی‌ استفاده می شود که در تقابل با سلفی گری به مـعنای واقعی آن هستند. این در حالی اسـت کـه نه تنها میان سلفی گری و فرقه ها و مذاهب کلامی و فقهی‌ اهل‌ سنت تفاوت های اساسی وجود دارد، بلکه در درون جریان سلفی گری نیز تضادها و تفاوت های بسیاری دیده می شود و همین امر موجب ایجـاد جریان ها و طیف های مختلف‌ درون‌ سلفی‌ شده است .گرایش های سلفی‌ مناطق‌ مختلف‌ جهان اسلام ، اگرچه ارتباطات وثیقی باهم دارند، اما اختلافات فراوانی نیز در میان آنها یافت می شود. بـا نـگاهی به این‌ جریان‌ ها‌ می توان در مجموع سه عامل ، شامل : «عقاید‌، سیاست‌ و روش » را در اختلافات درونی سلفی گری مشاهده کرد. این اختلافات در حوزه عقاید ناشی از توجه و میزان پایبندی‌ هر‌ کدام‌ از این گروه ها بـه مـبانی عام سلفی گری است‌ . برای مثال ، در حالی که وهابیان بر حدیث به عنوان منبع معرفتی خود بسیار تأکید دارند، اهل قرآن‌ توجه‌ چندانی‌ به حدیث ندارند و به طور مـستقیم بـه کتاب مراجعه می کنند‌؛ یا‌ در حالی که وهابیان با تصوف مخالف اند، مکتب دیوبند به دو اصل طریقت (تصوف ) و شریعت‌ پایبند‌ است‌ ( فرمانیان ، ١٣٨٨). یکی دیگر از عوامل اختلاف میان سلفیان ، «سیاست »، یعـنی مـسائلی‌ مـانند‌: حد‌ و مرز حضور در سیاست ، چـگونگی تـعامل بـا دولت و موضع گیری در برابر مخالفان است‌ . گاهی‌ دو‌ جریان سلفی از نظر عقاید و حتی مواضع سیاسی با یکدیگر مشابه هستند، اما از‌ نظر‌ روش رسیدن بـه هـدف هـا با یکدیگر تفاوت دارند. با توجه به اینـ‌ عـوامل‌ ، سلفی‌ گری به گونه های مختلفی تقسیم شده است که ما در این بخش ، یکی‌ از‌ این تقسیم بندی ها را مورد اشاره قـرار مـی دهـیم .

سلفی گری تکفیری‌

سلفی‌ گری‌ تکفیری به گرایشی از سلفیون گـفته می شود که مخالفان خود را کافر می شمارند‌. براساس‌ مبنای فکری آنان میان ایمان و عمل تلازم وجود دارد، بـه این مـعنی‌ کـه‌ اگر‌ کسی ایمان به خدا داشته باشد و مرتکب گناه کبیره شـود، از دین خـارج و کافر شمرده‌ می‌ شود‌. چنین دیدگاهی موجب شده است که مسلمانان را به علت انجام دادن‌ امـور‌ مـذهبی خـود، در ردیف مشرکان قرار دهند و در نتیجه آنان را واجب القتل شمارند. این گروه‌ مسلمانان‌ را از آن جهت کـه هـمانند آنـها نمی اندیشند و به باور آنها‌ مشرک‌ هستند، کافر می دانند. مهم ترین نوع‌ سـلفی‌ گـری‌ تـکفیری که مسلمانان را تکفیر می کند‌، شاخه‌ اصلی وهابیت است . شاید برخی از محققان نام نـهادن وهـابیت به سلفیه را‌ نپسندند‌ و معتقد باشند که افکار وهابیت‌ ، با‌ آرا و افکار‌ سلف‌ ارتباطی‌ نـدارد و هـیچ یک از سـلف ، اعتقادات‌ وهابیت‌ را قبول ندارند. اگرچه این حرف حق است ، ولی امروزه با تبلیغات‌ فراوان‌ آل سعود و وهـابیت ، اطـلاق سلفیه بر‌ آنان پذیرفته شده و تمام‌ مباحث‌ سلفیه ، بیشتر حول آرا و افکار‌ سلفیانی‌ مـی چـرخد کـه تفکرات ابن تیمیه و ابن قیم جوزی را پذیرفته اند. بنابراین‌ ، ما‌ وهابیت را به عنوان یکی‌ از‌ مـهم‌ تـرین جریاناهای سلفی‌ عصر‌ حاضر می شناسیم (فرمانیان‌ ، ١٣٨٨‌(

سلفی گری جهادی

نظریه پردازی دربـاره سـلفی گـری جهادی ریشه در اندیشه های سید‌ قطب‌ ، رهبر شاخه انقلابی اخوان المسلمین مصر‌، دارد‌. سید قطب‌ بـا‌ بـرشمردن‌ مـفاسد عصر حاضر، جهان‌ امروز را جامعه جاهلی معرفی می کند. وی که متأثر از انـدیشه هـای ابوالعلی مودودی‌ بود‌، برخلاف نظر مودودی نه تنها کشورهای‌ غیراسلامی‌ ، بلکه‌ کشورهای‌ اسلامی‌ را نیز به‌ عـلت‌ اجـرا نکردن قوانین اسلامی ، جوامع جاهلی نام می نهد و می گوید: هر جـامعه ای کـه اسلامی‌ نباشد‌، جاهلی‌ است . اگر بخواهیم تـعریف دقـیق تـری ارائه‌ دهیم‌ ، باید‌ بگوییم‌ که‌ جامعه‌ جـاهلی جـامعه ای است که در ایمان ، عقاید و قوانین آن چیزی به غیر خدا پرستش نمی شود. طـبق این تـعریف ، همه جوامعی که در حال حـاضر وجـود‌ دارند، در قـلمرو جـاهلیت قـرار می گیرند. سید قطب در چنین شـرایطی جـهاد را مطرح میکند و بیان می دارد که در این شرایط ، مسلمانان وظیفه دارند برای برپایی دین ، چـه‌ بـا‌ کفار چه با حاکمان کشورهای اسـلامی ، جهاد کنند (فرمانیان ، ١٣٨٨). گـروه دیگـری که در ایجاد اندیشه سلفی گـری جـهادی تأثیر داشت ، مانیفست جهادی گروه جماعت اسلامی مصر بود که‌ توسط‌ عبدالسلام فـرج نـوشته شده بود.

اگرچه در دیدگاه هـای سـید قـطب و عبدالسلام فرج جـنگ ، اخـتلاف فرقه ای و حمله و کشتار عـامه مـردم و علما به‌ علت‌ اختلاف عقیده جایگاهی نداشت ، سلفیان‌ تکفیری‌ با انحراف در اندیشه سلفی گـری جـهادی ، این جریان را به نفع خود مصادره کـردند. این جـریان به جـای مـبارزه بـا کافران وارد مبارزه‌ عقیدتی‌ درون دینـی شد و بر‌ جنبه‌ های فرقه گرایی خود افزود و به ابزاری در دست متعصبان و گروه های تـکفیری تـبدیل شد.

فجیع ترین جنایت ها بـه دسـت گـروه هـای وهـابی و تروریستی در کشورهای اسـلامی انـجام می‌ شود‌، ولی این گروه ها می کوشند با سوءاستفاده از مفهوم مقدس جهاد، خود را به عنوان چهره هـای جـهادی مـعرفی کنند.

سلفی گری تبلیغی

این نوع از سلفی گـری مـحور‌ فـعالیت‌ خـود را‌ تـبلیغ انـدیشه ها و مبانی سلفی گری قرار می دهد. 

مصادیق دشمنی وهابیت با مذاهب اهل سنت

مصادیق دشمنی وهابیت با مذاهب اهل سنت

 

وهابیت برابر‌ اهل‌ سنت‌ با شـیوه های گونـاگونی، خصـومت مـی ورزنــد‌. آن‌ هـا در تقابـل خصمانه میگویند: »مذاهب رسمی چهارگانـه ، اسـلامی نیسـتند و خداونـد آن هــا‌ را‌ نــازل نـکرده است و التزام به‌ آن‌ ها کفر است‌ . همچنین‌ وهابیان ، مقام پیشوایان مـذاهب را خفیف‌ می‌ شـمارند و بـه آن هـا حرمت نمی نهند. طبق عقیده آن ها، مسلمانان‌ از‌ فـرد معینـی «تقلید»نمیکنند. مـقلدان مـذاهب‌ «مشرک اند و کتاب هایشان‌ شرکیات‌ است .

در ادامه به مواردی‌ از‌ هجمه های وهابیان میپردازیم :

الف . تحقیر امامان مـذاهب

یکـی از روش های دشمنی‌ وهابیان‌ ، اهانت به امامان مذاهب است‌ . آن‌ ها‌ به پیشــوایان مـذاهب‌ احترام‌ نمیگزارند، ولی نام رهبران‌ سلفی‌ را بـا عـظمـت مـی بـرنـد. «ایـوبی »دربـاره دیدگاه اهانت آمیر وهابیان مـی نـویسد:

جای شگفتی است از فرقه وهـابیت ؛ زمـانی که آن ها نـام پیشـوای اهــل اســلام‌ ، امــام اعظم و نام امـامان سـه گانه را می برند سـاده مـی آورند، مثلا میگوینـد ابوحنیفـه گفـت ، ولـی هر گاه سخن از ابن تیمیه به میان آید میگویند: «شـیخ الاسـلام »؛که‌ این‌ نوع لقـب بـرای ابـن تـیمیه نهایت تـعظیم بـه شـمار می آید.

وهابی ها کـتاب های مذاهب را نیز ارج نمیگزارند و عقاید آنان ، به ویژه دیوبنـدیهـا، را تمسخر میکنند. شمس‌ سلفی‌ میگوید: «برخی بـزرگان دیوبـندی درباره تبرکات مبتدعانه ، عقاید عجیبی دارنـد ... مـانند تـبرک بـه خـتم کتاب احیـاء العـلـوم غـزالـی ؛ مـن مـیگـویم ! آیـا تبرک به‌ کتاب‌ صوفی قبوری خرافی صـحیح اسـت‌ ؟! و [تبـرک‌ بـه ] کتـاب مثنـوی رومـی حـنفی امـام صـوفیان مولویه ، که دیوبندیان قرآن فارسی نامیدند؟

به عـلاوه ، وهـابی هـا بـا کـتاب هـای فقهی مـذاهب نیـز مواجهـه معاندانـه‌ دارنـد‌ و آن هـا را بـیارزش‌ می‌ داننـد. ایـوبی می نویسـد: «در مجـالس شـان کتـب فقهـی حنفیـه را اسـتهزا میکنند، چنان که برخی شاهدان دیده اند که جـماعتی از آن هـا در محـافلی چنـین رفتـاری داشته اند‌».و نیز‌ همو می افزاید که وهابیـان مـیگوینـد: «قیاس هـای بیشـتر کتاب هـای متـأخرانی ماننــد هدایــه مرغینـانی، فتــاوی قاضـیخـان ، فتــاوا شــامیه رد المحتــار و ...ب یفایده اند و بـه کـار دانش نمی آیند، بلکه سـبب‌ می‌ شـود مـردم‌ از نصـوص سـنت محـروم شوند. ای حنفی ها! بنگرید این [= ملاطاهر وهابی] گمراه چگونه کتاب های معتبر‌ شما را مسخره میکند».

ب . اعلام نبود مذاهب در اسلام

 

دشمنی دیگر وهابیان این است کـه مـیگوینـد مـذاهب اربعـه در اوایـل‌ اسـلام‌ نبـود.

حاکمان در قرون بعدی آن ها را سـاخته اند؛ مقبـل الـوادعی، در اسـتفتایی کــه از او دربــاره مذاهب شـده است ، می نویسد: «مذاهب اربعه ساخته شده سلاطین است . در‌ کتاب‌ خـدا و سنت رسول الله (ص ) اثری به نام مـذهب وجود ندارد که دلالت کند فـرد مسـلمان بایـد بـه مذهب معینی از مـذاهب مـلتزم بـاشند» ابن قـیم جوزیـه نیـز مـذاهب را‌ حـادث‌ می دانـد و میگوید این بدعت زشتی است که در امت پدید آمده است . هـیچ ‌ ‌یک از امـامان اسلام ، که مرتبه عالی و جایگاه والایی دارند، از آن سخن نگفته اند‌. خدا‌ و رسولش‌ آگـاه تــر اســت کــه آن‌ ها‌ مردم‌ را به اطاعت از خود فراخوانده باشند و دورتر از آن است که مردم را به پیروی از عالم مـعینی ملزم دارنـد‌ و نیـز‌ دورتـر‌ از آن اسـت کـه آن هـا مـردم را‌ بـه‌ اطاعـت از یکـی از مذاهب اربـعه مجبور کنند. همچنین امـیر صـنعانی به مصـنوع بـودن مـذاهب میپـردازد و گفتار ابن قیم‌ را‌ شاهد‌ می آورد که مذاهب قبلا در اسلام نبوده و بعدا به‌ وجود آمده است .

 

ج . تحریم تقلید مذاهب

تقلید مذاهب از اصول اعتقادی جمهور اهـل تسـنن بــه شـمار مـی رود‌. مطـابق‌ اصـل‌ مذکور، آن ها به فتوای یکی از «ائمه چهارگانه » عمل میکنند‌، اما‌ وهابیان تقلیـد را جـایز نمی شمارند. ایوبی می نویسد آن ها [= وهابیان ] تقلید را حرام می‌ داننـد‌.٥ مقبـل‌ الـوادعی ، مـفتی مـعاصر وهابی، درباره حرمت تقلید میگوید «ما معتقدیم تقلید حرام‌ و بـدعت‌ اسـت‌ ؛

در‌ قرون مـفضله نـبود». هـمچنین وهابی هـا معتقدنـد اصـل تـقلیـد، شــرک اســت ؛ قنـوجی‌ وهابی‌ در‌ پاسخ می نویسد:

تقلید مذاهب ، شرک است ! مقلدان را بنگرید؛ چگونه آن هـا بـه تقلیـد‌ اولیـا‌ و عالمـان‌ میت ، متعبدند و اقرار کردند کـه فـهم کـتاب و سنت مخصوص علما است ! مقلدان‌ به‌ تقلید مـشرکانه صـالحان میپردازند. به تعابیر قوم و مکاشفات خـواب مشـایخ ، اعتمـاد میکننـد؛ آن ها کلام امت‌ و امامـان‌ را بـر کـلام خـدا و رسـولش تـرجیح مـی دهـنـد؛ نـمـی دانم آن هـا‌ [مقلدان‌ ] روز حساب و کتاب چه عذری دارند و از‌ عذاب‌ و عـقاب‌ چگونه نجات می یابند؟

در این باره بزرگان مذاهب‌ اسلامی‌، مانند عبدالقوی محمد ظهیرالدین نعمـانی مقلـد، می نویسد: «سلفی نماها تقلید از امامان مـذاهب‌ چـهارگانه‌ را شـرک می دانند.

د. تکفیر‌ مذاهب‌

یکـی دیگـر‌ از‌ مواجهـات‌ خصـمانه وهابیـت بـا مــذاهب اســلامی تکفیـر‌ اسـت‌ . آن هـا میگویند مردم با پیروی از مذاهب ، به بیراهه رفتند و از‌ صراط‌ سلف خارج شـدند. «اسـتاد حـریف » دربـاره‌ این عـقیده وهابیت می‌ نویسد‌:

هر کسی که با گروه‌ وهابیت‌ اندکی آشنایی داشـته و کـتب این هـا را مطالعه کـرده باشـد یا در مجالس‌ شان‌ شرکت کرده باشـد بـه خـوبی‌ درک‌ میکنـد‌ کـه ایـن صــفت‌ بـسـیار‌ دیـده مـی شود، چنانچه‌ این‌ ها مسلمانان را به مسائل بسیارخرد [= کـوچکی] تکفیـر میکننـد و عقاید اجماعی اهـل سـنت و جماعت‌ را‌ شرک و کفر خطاب میکنند.

همچنین ، در‌ جای دیگری می نویسد: «وهابی هـا تـمام عـلمای اسلام را مشتبه و گمراه میشمرند و فقط سخن خود و رهبرانشان را صحیح می دانند».بـنابراین ، وهـابیـان ، عقایـد پیروان مذاهب اسلامی را کفر می‌ شمارند‌.

منبع گردآوری:

شیوه های وهابیت در مخالفت با اهل سنت، سید شفیع هاشمی،مجله ی سراج منیر :: بهار 1394 - شماره 1

جاهلیت در اندیشه ی تکفیری ها،مانع اعتلا و پیشرفت جهان اسلام

گروه های سلفیه جهادی ، در دوره های مختلـف ، از واژه «جاهلیـت »، کـه ریشـه قـرآنـی هـم دارد، برای اهداف خود که مـبـارزه‌ بــا‌ کفـر و حکـام کـافر و ایجـاد حکومـت اسـلامی و اعتلای اسلام بود، استفاده کردند. در دوره اول ، جوامع اسلامی، به پیروی از سـید قطـب جاهلی شناخته شد و رهبران این دوره بـرای رهـایی از‌ جامعـه‌ جــاهلی، هـجـرت و جهـاد را به عنوان دو عـامل مـهم پیشنهاد کردند. هرچند در عمل هیچ منفعتی بـرای دنیـای اسـلام نداشت . در دوره دوم ، مصداق جاهلیت آمریکا و کشورهای هم پیمان‌ با‌ آمریکا شناخته شد که جهاد با آنان را در پیش گرفتند که باز هیچ منفعتی بـرای اســلام و مسـلمانان نداشـت و در دوره سوم مصداق بارز جاهلیت شیعیان شناخته شـدند و راه‌ مبـارزه‌ بـا‌ آن هـا نیـز جهـاد معرفی‌ شد‌. این‌ ها همه برای اعتلای اسلام و مسلمانان است ! هرچند آنچه در عمـل دیـد شد و مـیشود عـکس این مطلب اسـت ؛ یعنی نه تنها اعـتلا‌ و پیشـرفت‌ اسـلام‌ را نمـیبینیم بلکـه جهـان اسـلام در اثـر حمـلات‌ گروه‌ هـای سـلفیه جهـادی بـه انـحطـاط رفتـه اسـت 

سوءبرداشت از این واژه در جهان اسلام آثاری چون افزایش تعـداد گروه‌ هــای‌ تـکفیـری‌ بــا  هدف رسیدن به اغراض شیطانی خود، اسلام هراسی که‌ دشمن از دیرزمـان بـه دنبـال آن  بود، کشیده شدن جـوامع ‌ ‌اسـلامی به سمت جنگ های مـذهبی، از بـین‌ رفـتن‌ فرصـت‌ ها و  صـدمات و لطمـات جبران نـاپـذیر بــه مــال ، نـاموس و جـان مـردم اسـت‌ کـه‌ هـیچ انسـان  آزادمنشی نمی توان به راحتی غم و اندوه آن را فـراموش کند.

تصویر مـیدانی «گـفتمان» تـکفیر

تصویر مـیدانی «گـفتمان» تـکفیر

الف ) خشونت عریان و دائمی؛

 خشونت ، آشـکارترین مشخصـه ای اسـت کـه یـک تکفیری با‌ آن شـناخته مـیشود و در واقع تابلوی اوست . امام علی(ع) درباره تکفیریهای‌ زمان‌ خود‌ میفرمایند: «سیوفکم علی عواتقکم » (سید رضی، نهج البـلاغه ، خـطبـه ی١٢٧) یعـنـی شمشیرهایتان بر گردن هایتان آویخته است‌ . ‌‌محل‌ قرارگیری شمشیر در نیام اسـت ، امــا وقـتی روی گـردن قرار گیرد، یعنی من‌ میخواهم‌ کسی‌ را بکشم .

ب) آسیب زدن به افراد بیگناه و غیر دخیل در مـوضـوع؛ 

خـلـط کــردن افـراد یـک‌ مجموعه و کشتن همگی آنها برخلاف آیه شریفه «ولا تزر وازرة وزر أخری».(اسـرا‌، آیـه ١٥) از نظر‌ اسلام‌، اگـر خـطایی از پدر سر زد، گناه آن بـه پـای پسـر نوشـته نمـیشـود. مشخصه تکفیر آن است که نمیتواند این گونه بـاشد. هـر جـا که یـک تکفیـری حضـور داشته باشد، یک‌ منطقه را به آتش میکشد. او نمیتواند اقـدامات افـراد را بــه دیگــران سرایت ندهد.

ج) حرکت تصاعدی در تکفیر دیگران؛ 

آنها ابتدا دیگران را گمراه میخوانند، سـپس آنـها را تـکفیر مـیکنند و در‌ مرحله‌ سوم آنها را بدون متمایز کردن از یکدیگر میکشـند و در این مسیر، ابتدا از یک نفر یا یک جمعیـت کـم شـروع مــیکننـد و ســپس دایـره گمراهان و کافران را به زعم خود‌ گسترش‌ میدهند. در فرد تکفیری تصاعد و افـزایش نـهادینه شـده اسـت ؛ او همیشه دایره متدینان را تنگ تر میکند. چنان که امیرالمـؤمنین (ع) خطاب به تکفیریهای زمان خود فرمودند: اگــر مـخالفـت بــا‌ مـن‌ از ایـن روسـت کـه می پندارید من خطا کرده و گمراه شده ام، پس چرا هـمه را از دم شـمشیرهایی که بر شانه حمایل کرده اید، میگذرانید و کسی را که گناه‌ کرده‌ بـا‌ کسـی کـه گنـاه نکـرده درهــم‌ مـی‌ آمیزید؟ ( سید  رضی، نهج البلاغه ، خطبه ی١٢٧)

د) کشتن اهل اسلام؛

 این مشخصه در تکفیریها وجود دارد کـه مـیدان و محل کشتار را داخل امت‌ مسلمان‌ قرار‌ مـیدهند و کـشتن را مـتوجه مسلمانان میکنند. آنـان عطشـی‌ سیرناشدنی‌ در مسلمان کـشی و بـرادرکشی دارند. در کتب اهـل سـنت روایتـی از قـول پیامبر(ص) در وصف خوارج است که فرمودند‌: «یقـتلون‌ اهـل‌ الاسـلام» (صـحیح بخـاری، ح٣٣٤٤ و ٤٦٦٧) آنـان اهـل اسلام را مـیکشند‌.

هــ) فـاصله گرفتن از دین ؛

 مستندات روایی این شاخصه از اوصـاف تکفیـریهـا در کـتب شـیعه و اهل سنت آمده‌ است‌ . تعبیر‌ دینی آن «مروق» به معنای عبور کردن از اسـلام اسـت : «یمرقون‌ من‌ الإسلام کما یمرق السـهم من الرمیة » (صـحیح بـخـاری صـ١٧١٤ ح٦٩٣٠)

این فرمایش پیامبر اسلام(ص) اسـت . یعـنی‌ مشخصه‌ فکری‌ اینها آن است که در محدوده اسلام باقی نمیمانند؛ چراکه حدود را‌ علما‌ مـشخص‌ مـیکنند و تکفیریها اصلا کاری با عـلما نـدارند.

چنانچه مـقامات ارشد داعش ، بـه صـراحت ، اسرائیل را‌ دشمن‌ دور‌ خود مـعرفی کـرده و به این صورت برای آن حریم امنیتی و حفاظتی ایجاد کردهاند. داعش‌ ضمن‌ محکوم کردن روز جهانی قـدس، در خـلال جنگ ٥١ روزه اسرائیل علیـه مـردم‌ فلسـطین‌ در‌ نــوار غــزه، در پاسخ بـه انـتقاد کـاربران سلفی تویتر که از آن خـواسته بودند‌ اگر‌ واقعـا بـه دنبـال عـزت مسلمانان و نابودی کفار و یهود است ، به کمک مردم غـزه‌ بـرود‌ و بـا‌ اسـرائیل بجنگـد، پیامی را منتشر کـرد کـه بـراساس آن، خـداوند مـتعـال در قـرآن، از دشـمن‌ نـزدیـک‌ یعـنـی منافقان ، سخن گفته و بیان داشته که خطر آنها از کافران اصلی‌ بیشتر‌ است‌ ، بنابراین ، بـه زعم داعـشیها، خـطر مـسلمانانی که افکار داعش را نپذیرفته اند، از اسرائیل بـیشتر‌ اســت‌ .

این فـرآیند بـاعث امـنیت زایی بیشتر برای این رژیم و انحـراف‌ توجهـات‌ کشـورهای منطقه از آن به عنوان خصم اصلی جهان اسلام در منطقه میشود و فرصت سازی برای‌ دشمن‌ ؛ دگرسازی درون دینـی، خشـونت تکفیـری و تکفیـر بخش عمده ای از مسلمانان، مـخصوصا‌ شیعیان‌ توسط تکفیریها، فرصت بـینظیـری را برای غرب‌ و اسرائیل‌ ایجاد‌ کرده است . در چنین وضعیتی، غرب بدون‌ پرداخت‌ هزینه ، بیشترین سود را از درگیری درون دینی مسلمانها میبـرد. در جـایی کـه‌ منـابع‌ عظـیم جهان اسلام مـیتواند در‌ راسـتای‌ حـل مشـکلات‌ عدیـده‌ مسـلمانان‌ و نیـز کـانونهـای اختلاف آنها با جهان‌ غرب‌ صرف شود، این منابع ، صرف نبرد با دگرهای درون دینی و مذاهب اسلامی‌ میشود‌. در حالیکه انرژی رها شده از‌ بیداری اسلامی هـمچون انـقلاب‌ اسلامی‌ ، میتوانست تکلیف برخی از بحرانهای‌ جهان‌ اسلام با دیگران را حـل کنـد و بسیاری از معادلات جهانی را دگرگون سازد‌، سلفی‌ تکفیری و رویارویی درون ستیزی، این‌ فرصت‌ بینظیر‌ را از جـهان‌ اسـلام‌ گرفته است . مقام معظم‌ رهـبری‌ – مـد ظله العالی -در این باره میفرمایند: «تکفیر، یک عاملی برای دشمنان اسلام و دشمنان‌ امت‌ اسـلامی است . نه فقط شیعه ، [بلکـه‌ ] اهـل‌ سـنت را‌ هـم‌ تکفیـر‌ مـیکننـد. اهـل ســنت را‌ هــم ،مسجدشان را، نمازشان را منفجر مـیکنند بـه نفع رژیم صهیونیستی، برای اینکه مردم را‌ و مسلمان‌ ها را به هم مشغول کنند‌ تا‌ غافل‌ بشوند‌ از‌ مسـئله مهـم فلسـطین‌ و از‌ حضـور دشمن در دل دنیای اسلام غفلت کنند؛ هـدف، اینهـا اسـت . یـک عـدهای هـم از روی‌ ساده‌ لوحـی‌، بـعضی هم البته از روی غرض، با‌ آنها‌ همراهی‌ میکنند‌، این‌ را‌ باید متوجـه بود.» ( یبانات مقام معظم رهبری، ١٣٩٣/٦/١٦) 

نقش اتاق های فکر ایالات متحده و انگلستان در ترویج راهبرد اسلام هراسی (رویکرد تحلیل گفتمان)

چکیده

ستیز با ارزش ها و آموزه های اسلام و هجمه و توهین به مسلمانان ، از دیرباز در سیر فکری و عملی گفتمان غرب نهادینه شده است . وقوع حملات ١١سپتامبر و دیگر عملیات تروریستی در کشورهای اروپایی و ظهور گروه های افراط گرای اسلامی نیز به روند اسلام هراسی در هزاره نو، شکل و ماهیتی جدید بخشید. در این چارچوب ، به دلیل آنکه کمتر کسی به نقش اتاق های فکر کشورهای غربی پرداخته بود، محور اصلی پژوهش به شناخت چگونگی کارکرد این کنشگر در تشدید راهبرد اسلام هراسی متمرکز شد. سوال تحقیق نیز عبارت است از: محورهای راهبرد اسلام هراسی در اتاق های فکر کشورهای امریکا و انگلیس کدامند؟ در این راستا، ابتدا مفهوم و پیشینه راهبرد اسلام هراسی در غرب تشریح و سپس نقش پنج اتاق فکرامریکاوسه اتاق فکرانگلیس درتکوین این راهبردمبتنی برکتب و مقاله های منتشره و موضعگیری مدیران و فعالان این اتاق ها و با استفاده از روش تحلیل گفتمانی «ارنستو لاکلاو» و «شنتال موفه » تحلیل شده است . یافته های تحقیق نشان می دهد، مهم ترین محورهای راهبرد اسلام هراسی در اتاق های فکر را می توان در ضدیت و تحریف چهره اسلام و حضرت محمد (ص )، معرفی اسلام به عنوان دینی خشن و مخالف صلح ، تسری اقدامات گروه های افراطی مذهبی به دین اسلام و مسلمانان ، جانبداری مطلق از اسرائیل و دشمنی با فلسطین و گروه های مقاومت ، بزرگنمایی پرونده هسته ای ایران و بسط ایران هراسی و ارتباط با قانونگذاران و سیاستمداران کشورهای امریکا و انگلیس ذکر کرد.

نویسنده :هادی آجیلی،روح الله قاسمی 

دریافت اصل مقاله 

واقعه 11 سپتامبر ؛ سرآغاز شکل گیری بزرگترین گروه های تکفیری تروریستی

11 سپتامبر و شکل گیری بزرگترین گروههای تروریستی

مردم آمریکا در حالی یاد قربانیان ماجرای یازدهم سپتامبر را در شانزدهمین سالگرد این حادثه ، گرامی می دارند که مردم عراق ، سوریه ، یمن و افغانستان در حال از دست دادن جانشان به دلیل سیاستهای دولتهای آمریکا پس از حادثه یازدهم سپتامبر هستند.

تروریسمی که شانزده سال پیش جورج بوش رئیس جمهوری سابق آمریکا ، مدعی پرچمداری مبارزه با آن در سراسر جهان شد ، امروز در ابعاد وسیع و به سابقه ای ، مردم کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا را به قتلگاه کسانده است. در نتیجه سیاستهای دولت آمریکا ، گروههای افراطی و تروریستی متعددی در جهان شکل گرفته که امنیت را در ابعاد جهانی به خطر انداخته است.

ملتهای خاورمیانه بیش از مردم دیگر نقاط جهان، درگیر جریانهای تروریستی شدند. در حوادث یازدهم سپتامبر 2هزار و977 نفر کشته شدند ، اما مردم مسلمان کشورهای خاورمیانه ، روزانه بیش از این تعداد قربانی می دهند. تروریستها در یازدهم سپتامبر 2001 با طراحی عملیات تروریستی پیچیده و مشکوک  2977 تبعه آمریکا را به کام مرگ فرستادند. مردم آمریکا در اثر این حادثه دچار شوک ، حیرت و نگرانی شدند.

حوادث یازدهم سپتامبر در تاریخ آمریکا بی سابقه بود. مردم آمریکا حق داشتند نگران امنیت روانی و جانی خود باشند. دولت آمریکا پس از این حادثه اقداماتی انجام داد تا آرامش و اطمینان آمریکایی ها به توانایی دولت آمریکا در مقابله با هر گونه تهدید امنیتی را ، احیا کند.

مردم آمریکا فرصت یافتند که بعد از فروریختن برجهای دوقلوی نیویورک ، ثبات و آرامش روانی خود را بازیابند و زندگی در آمریکا روال عادی گرفت. اما دولت آمریکا با سیاستهای یکجانبه خود پس از حوادث یازدهم سپتامبر ، امنیت و ارامش روحی و جسمی را از صدها میلیون مسلمان در اقصی نقاط جهان به خصوص مسلمانان خاورمیانه گرفت .

پس از این حادثه دولت آمریکا با کمک صنعت فیلم سازی هالیوود و وشبکه های رسانه ای، اسلام و مسلمانان را مروج خشونت و افراط گرایی و تروریسم معرفی کرد . این تبلیغات در اذهان اکثریت مردم غرب که از آموزه های صلح طلبانه و عدالت بخش اسلام بی اطلاع هستند ، تاثیر زیادی گذاشت.

درحالی که پیامبر اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم ) آنقدر رئوف و مهربانند که پیامبر رحمت خوانده می شوند. اسلام با چنین پیامبری چگونه می تواند مروج خشونت و افراط گرایی باشد ؟ این تبلیغات ضد اسلامی و اسلام ستیزانه در واقع تلاشی برای زمینه سازی دولت جنگ طلب آمریکا برای حمله به افغانستان و عراق بود.

گویی امریکا از سالها قبل برای این حمله ، برنامه ریزی کرده است. همین مسئله باعث شد بسیاری از صاحب نظران و رصد کنندگان تحولات آمریکا ، در روایت رسمی دولت آمریکا از چگونگی وقوع حادثه یازدهم سپتامبر ، ابراز تردید کنند. تردید کنندگان در چگونگی حمله به برجهای دوقلوی مرکز تجارت جهانی نیویورک و ساختمان پنتاگون مدارک و شواهد متقنی را در اثبات فرضیه های خود مطرح کردند.

 

در اینجا در صدد واکاوی روایات مختلف از چگونگی وقوع حادثه یازدهم سپتامبر و نقش دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا در این زمینه نیستیم. در این زمینه زیاد گفته و شنیده شده است. تردید کنندگان در روایت دولت آمریکا از حادثه 11 سپتامبر ، شواهدی را از نقش دولت آمریکا در وقوع این حادثه ارائه کرده اند که نمی توان به راحتی از کنار این تردیدها گذشت.

تفاوت سلفیه جهادی و وهابیون

تفاوت میان سلفیه جهادی و وهابیون

سلفیه جهادی جریانی است، که از افکار رشید رضا، حسن البناء و سید قطب منشاء گرفته است و پیدایش آن در مصر بوده است.[1] اما وهابیت جریانی است، که از افکار محمد بن عبدالوهاب سرچشمه می‌گیرد. این جریانات اگر چه هر دو از فرق سلفیّت هستند و از اندیشه‌های ابن تیمیه حرانی بهره می‌برند و از این نظر، به هم شباهت دارند، ولی از نظر فکری با یکدیگر اختلاف دارند. جنبش سلفیه جهادی، اساس رویکرد سیاسی خود را مبارزه با حاکم ظالم ولو در قالب کشورهای اسلامی می‌داند، ولی اولویت درجه یک خود را مبارزه با یهود و آمریکا و دول غربی می‌داند. اما وهابیت دشمن درجه یک خود را شیعه معرفی می‌کند. سلفیه جهادی در صدد ایجاد حکومت اسلامی است و حکومت حاکمان سکولار را نمی‌پذیرد، ولی وهابیون حکومت آل سعود را پذیرفته و از آن حمایت می‌کنند.[1] هر چند در سال‌های اخیر این دو جریان از یکدیگر تأثیر پذیرفته‌اند.
به‌عنوان مثال در دوران معاصر با ورود اندیشه‌های سید قطب به عربستان، جریانی در میان وهابی‌ها شکل گرفت، که ترکیبی از افکار وهابیت و سید قطب است. محمد قطب برادر سید قطب اندیشه‌های او را وارد عربستان کرد و جریانی در میان وهابی‌ها شکل گرفت، که منتقد محافظه‌کاری وهابیت سنتی است و اطاعت بی‌چون و چرا از حاکمان سعودی را نمی پذیرد.[2] این جریان هم‌اکنون با نام «قطبیه» یا «سروریه» در عربستان شناخته می‌شود.[3]
از مهم‌ترین این افراد می‌توان به سلمان العوده، سفر الحوالی و عائض القرنی اشاره کرد، که از شاگردان «بن باز» و «سید قطب» محسوب می‌شوند. آن‌ها بین این دو تفکر جمع کرده‌اند و اکنون پایگاه مردمی خوبی در میان سلفی‌های جهان دارند. این افراد، منتقد آل سعود هستند و به نوعی وهابی‌های منتقد عربستان سعودی محسوب می‌شوند.[4]
هر چند این دو فرقه در برخی از موارد، با یکدیگر اختلافات اساسی دارند و بر علیه یکدیگر کتاب‌های زیادی نوشته‌اند، ولی متأسفانه در افراط و تکفیر شباهت به هم دارند. هرچند دکتر عصام العماد معتقد است که این دو جریان (اخوان المسلمین و وهابیت) با یکدیگر هیچ تشابهی ندارند. او می‌گوید: «هیچ‌گونه ارتباطی میان اخوان المسلمین و وهابیت، میان رهبران اخوان المسلمین و افرادی مانند جهیمان و اسامه بن لادن و ظواهری وجود ندارد.».[6]

پی‌نوشت:

[1]. روند شکل‌گیری «سلفیه جهادی»
[2]. فاطمی نژاد، مجید، سلفیه جهادی، انتشارات داراعلام، قم، 1394ش، ص48.
[3]. نعیمیان، ذبیح الله، جریان نو سلفی‌ها در دوران معاصر، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 11،ص91-118.
[4]. موسس این جماعت فردی به نام محمد سرور بن نایف زین العابدین بود. او عضو اخوان المسلمین دمشق بود و در آنجا با افکار سید قطب آشنا شد. در 1965 وارد عربستان شد و به ترویج افکار سید قطب پرداخت و جماعت سروریه را تشکیل داد. عبدالغنی عماد،الحرکات الاسلامیه فی الوطن العربی، بیروت، مرکزالدراسات الوحده العربی، ج2، ص2351-2359.
[5]. فاطمی نژاد، مجید، سلفیه جهادی، انتشارات داراعلام، قم، 1394ش، ص47.
[6]. مصاحبه با دکتر عصام العماد شیعه مستبصر، وبلاگ اسماعیلیه نیوز، «تفاوت وهابیت تعلیمی با وهابیت تکفیری».

نویسنده: مجتبی محیطی،پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب

انگیزه ها، اهداف و تاکتیک های غرب از سیاه نمایی علیه اسلام و ایران

انگیزه ها، اهداف و تاکتیک های غرب از سیاه نمایی علیه اسلام و ایران

 

از مهم‌ترین اهداف و دلایل ایران هراسی و شیعه هراسی می‌توان به جلوگیری از الگو شدن ایران اسلامی برای کشورهای منطقه و تهدید جلوه دادن مذهب تشیع ، جلوگیری از ایجاد ترتیبات امنیتی منطقه‏ ای با مشارکت ایران و تلاش برای ایجاد تغییرات در ساختار و یا رفتار ایران و ایجاد اختلاف در جامعه اشاره کرد.

در دهه‏ های اخیر به‌خصوص پس از حوادث 11 سپتامبر 2001 میلادی رفتار آمریکایی‏ها با مسلمانان به شدت تبعیض‏ آمیز شده است. پس از حوادث 11 سپتامبر 700 هزار مسلمان مورد بازجویی قرار گرفتند؛ در حالی که اسلام در آمریکا پس از مسیحیت، یهودیت و بوداییسم چهارمین دین محسوب می‌شود. مسلمانان بیشترین پراکندگی مذهبی را در آمریکا دارند؛ اما بعد از حوادث 11 سپتامبر نفرت نسبت به مسلمانان در آمریکا افزون شد.

کشورهای غربی و در راس آنها آمریکا در بین نیروهای نظامی خود نیز به‌شدت اسلام هراسی و نفرت از اسلام را ترویج می‌کنند.

اقدامات غربی‏ها برای تهدید نشان دادن دین اسلام در اذهان عمومی ملت‏هایشان در سال‌های اخیر رشد بیشتری داشته و تروریست‏های تکفیری در منطقه هیزم آتش اسلام هراسی را افزون کرده‌اند. جریان اسلام هراسی و ایران هراسی غرب بصورت منظم و هدفمند تا حدود زیادی بر فکر و اندیشه غربی‌ها تأثیر گذاشته است. بر اساس یک نظرسنجی تنها 37 درصد آمریکایی‌ها دیدگاه مساعدی نسبت به اسلام دارند. طبق نظرسنجی یک مؤسسه آمریکایی، 22 درصد از آمریکایی‌ها نمی‌خواهند همسایه آنها یک مسلمان باشد. طبق این نظرسنجی در سال 2011 میلادی اسلام هراسی یا آنچه که به‌عنوان «ترس اغراق آمیز، نفرت و دشمنی نسبت به اسلام و مسلمانان» نامیده می‌شود، در دهه گذشته به‌شدت رشد یافته است. به‌عنوان مثال صدها نظامی در یک دوره از عملیات‌ نظامی برای مقابله با آنچه که رادیکالیسم اسلامی می نامند، ثبت‌نام کرده‌اند و مشغول کسب آموزش در این زمینه هستند.  

در واقع می‏توان گفت که یکی از اهداف و انگیزه‌های غرب از اسلام هراسی منفور نشان دادن دین اسلام در اذهان ملت‌های غربی است .

غرب با ابزار رسانه و استفاده از تروریسم رسانه‌ای بسیاری از واقعیت‌ها را واژگون نشان می دهد.

غرب در این جریان القایی اسلام را عامل اصلی تروریسم معرفی می کند و با این وسیله به اسلام هراسی دامن زده و علت اصلی تروریسم را نه حکومت‌های دیکتاتور و استفاده ابزاری قدرت‌ها از تروریست‌ها در مقابل رقبا، بلکه اسلام و آموزش‌های آن معرفی می کند .

در این راهبرد غرب با سوار شدن بر موج ابزار انزجار افکار عمومی جهانیان از عملیات‌های تروریستی سال 2001 میلادی و مسلمان بودن آنها،‌ اسلام و تروریسم را در کنار یکدیگر قرار داد تا افکار عمومی ملت‌ها را نسبت به اسلام بدبین نموده و دین مبین اسلام را منفور جلوه دهد.

در این راستا یکی از اهداف و انگیزه‌های غرب از اسلام هراسی جلوگیری از به چالش کشیده شدن فرهنگ لیبرال دموکراسی توسط اسلام و فرهنگ اسلامی است. در دوران دوقطبی علاوه بر مسابقات تسلیحاتی که بین شرق کمونیسم و غرب لیبرالیسم وجود داشت، دو قطب سعی داشتند تا فرهنگ دیگری را نیز مغلوب و مرعوب نمایند. با فروپاشی بلوک شرق در اوایل دهه نود میلادی،‌ غرب بر این باور بود که دیگر هیچ فرهنگی در مقابل فرهنگ لیبرال دموکراسی توانایی مقابله ندارد . برخی نظریه‏ پردازان این مکتب از پایان تاریخ هم سخن گفتند و بیان کردند که فرهنگ لیبرال دموکراسی به‌عنوان فرهنگ نهایی بشر مورد پذیرش قرار گرفته و دیگر از سوی هیچ فرهنگی به چالش کشیده نخواهد شد. اما تحولاتی در ادامه رخ داد و برخی دیگر از نظریه‌پردازان غربی همانند ساموئل هانتینگتون با مطرح نمودن نظریه «برخورد تمدن‌ها» این دیدگاه را رواج دادند که فرهنگ و تمدن اسلامی قصد به چالش کشیدن فرهنگ و تمدن غربی را دارد.

در این راستا پیروزی انقلاب اسلامی در اوایل دهه هشتاد میلادی و افزایش روز افزون نفرت از غرب در طول دهه‌های گذشته،‌ سبب شکل‏گیری موج دیگری از بیداری اسلامی در اواخر دهه اول قرن جاری گردید . این تحول و برخی وقایع دیگر غرب را به‌طور جدی به چالش کشید.

تحلیلگران سیاسی معتقدند غرب برای جلوگیری از به چالش کشیده شدن فرهنگ لیبرال دموکراسی ، اسلام را دینی ایستا،‌ فاقد ارزش‌های مشترک با سایر ادیان و طرفدار خشونت معرفی می‌کند . القای این نگرانی از سوی غرب که فرهنگ اسلامی از چند جهت قصد به چالش کشیدن فرهنگ لیبرال دموکراسی غرب را دارد،‌ باعث ایجاد انگیزه بیشتر برای افزایش اسلام هراسی در بین جوامع غربی شده تا با موج اسلام‌خواهی مقابله و بزعم خود مانع از افزایش شمار مسلمانان در غرب شوند.